Τορίνο, Μιλάνο, Λονδίνο, Γκρενόμπλ, Οστάνδη και Ρώμη: Οι πόλεις μοιράζονται εμπειρίες από την αστική διατροφική πολιτική στο Terra Madre Salone del Gusto

Οι πόλεις, όπου ζει ο μισός παγκόσμιος πληθυσμός και καταναλώνεται το 70% των τροφίμων που παράγονται παγκοσμίως, μπορούν να δημιουργήσουν ανθεκτικότητα και βιωσιμότητα στα συστήματα τροφίμων τους: Στο Terra Madre Salone del Gusto, που διεξήχθη φέτος από τις 22 έως τις 26 Σεπτεμβρίου στο Parco Dora στο Τορίνο, δύο διαδοχικές δημόσιες συζητήσεις που πραγματοποιήθηκαν την Πέμπτη 22 Σεπτεμβρίου στο συνέδριο “Feeding the City” ανέδειξαν συμμετέχοντες του έργου και άλλους ειδικούς της αστικής διατροφικής πολιτικής να συζητούν τον τρόπο.

Εκπρόσωποι και εμπειρογνώμονες τόνισαν τη σημασία της συνεργασίας και της δημιουργίας διασυνδέσεων για τη διασφάλιση της ανθεκτικότητας, της βιωσιμότητας και της ποιότητας των συστημάτων αστικών τροφίμων.

«Το Τορίνο ήταν η πρώτη ιταλική πόλη που έθεσε το δικαίωμα στα τρόφιμα στο καταστατικό της και όχι μόνο τα τρόφιμα, αλλά ποιοτικά τρόφιμα, επαρκή, θρεπτικά, υγιεινά και πολιτιστικά και θρησκευτικά αποδεκτά», υπενθύμισε η Michela Favaro, αντιδήμαρχος του Τορίνο. Η αντιδήμαρχος του Μιλάνου, Anna Scavuzzo, τόνισε τη σημασία μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης για την αντιμετώπιση περίπλοκων καταστάσεων και συμμαχιών και υπογράμμισε ότι «μια προσέγγιση είναι είτε ολοκληρωμένη είτε δεν αποτελεί προσέγγιση, είναι απλώς μια προσπάθεια», όπως φαίνεται από τη Food Trails και το κύριο έργο της, το Σύμφωνο του Μιλάνου για την αστική διατροφική πολιτική, μια διεθνής συμφωνία για τις αστικές διατροφικές πολιτικές που υπογράφηκε από 243 πόλεις σε όλο τον κόσμο. Παρουσιάστηκε μετά την Expo 2015 και συγκεντρώνει πολλές πόλεις σε όλο τον κόσμο για να μοιραστεί τις βέλτιστες πρακτικές, ενώ έχει επίσης καθιερώσει ένα βραβείο για την αναγνώρισή τους. Εκτός από τη συλλογή βιβλιοθήκης νέων στρατηγικών για τα τρόφιμα από όλο τον κόσμο, υλοποιεί επίσης καινοτόμα έργα που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ, με συνολικό ποσό ύψους 31 εκατομμυρίων ευρώ να επενδύεται σε 16 έργα.

Τα τρία στοιχεία στα οποία πρέπει να επικεντρωθούν οι πόλεις είναι τα εξής: οι δημόσιες συμβάσεις, για παράδειγμα σε σχολεία και νοσοκομεία, οι αστικές αγορές τροφίμων και η μηδενική σπατάλη τροφίμων, σύμφωνα με την Corinna Hawkes, καθηγήτρια και διευθύντρια του Κέντρου για την Διατροφική Πολιτική στο City, το Πανεπιστήμιο του Λονδίνου. «Αν κάθε πόλη μπορούσε να εφαρμόσει αυτά τα τρία πράγματα, θα μεταμορφωνόταν», ανέφερε. Θα σήμαινε «υγιεινά τρόφιμα στα σχολεία μέσω των δημόσιων συμβάσεων, διασφαλίζοντας ότι οι αγορές τροφίμων είναι πλήρεις από υγιεινά, ευεργετικά τρόφιμα, υποστηρίζοντας τους παραγωγούς και μειώνοντας τη σπατάλη τροφίμων, πράγμα που σημαίνει αντιμετώπιση θεμάτων που αφορούν το περιβάλλον, την επισιτιστική ανασφάλεια και την κλιματική αλλαγή. Εστιάζοντας ουσιαστικά στους πολίτες, έχετε μια προσέγγιση του συστήματος τροφίμων με επίκεντρο τον καταναλωτή, η οποία λαμβάνει επίσης υπόψη τις ανάγκες όλων των άλλων παραγόντων της αλυσίδας».

Η Marta Messa, γενική γραμματέας του Slow Food, σημείωσε ότι «πρέπει να θέσουμε τον ρόλο των πόλεων και της αστικής πολιτικής στο επίκεντρο της αναγέννησης του συστήματος τροφίμων και να αλλάξουμε το σύστημα τροφίμων που έχουμε για να συνεργαστούμε όλοι μαζί. Δεν μπορούμε να περιμένουμε από τα άτομα να αλλάξουν οι ίδιοι το σύστημα».

Το Slow Food αποτελεί βασικό εταίρο στο Food Trails, ένα τετραετές έργο που χρηματοδοτήθηκε από την ΕΕ και ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2020, με στόχο να ενθαρρύνει την ανάπτυξη ολοκληρωμένων διατροφικών πολιτικών στις πόλεις, δημιουργώντας “Living Labs”, επιτρέποντας τη συνεργασία μεταξύ των δημόσιων διοικήσεων και των πολιτών στον σχεδιασμό διατροφικών πολιτικών που ενδυναμώνουν την κοινότητα, μειώνουν τη σπατάλη, αυξάνουν τη βιωσιμότητα και διασφαλίζουν ότι οι άνθρωποι έχουν υγιεινή και ασφαλή διατροφή.

Τα σχολικά κυλικεία αποτελούν σημαντικό στοιχείο της διατροφικής πολιτικής και το κλειδί μιας πραγματικής αλλαγής.

Η προσέγγιση αυτή αποτέλεσε παράδειγμα από την εμπειρία της Grenoble-Alpes Métropole, μιας μητροπολιτικής διοίκησης που περιλαμβάνει 49 δήμους στη νοτιοανατολική Γαλλία. «Δεν έχουμε δικαιοδοσία στα τρόφιμα», δήλωσε η Christine Oriol, σύμβουλος αγροτικής ανάπτυξης στη Γκρενόμπλ. «Δεν επιτρέπεται από το νόμο. Αλλά μπορούμε να εργαστούμε για τον ενεργειακό εφοδιασμό, την ύδρευση, τη σπατάλη, την κοινωνική συνοχή, τα οικονομικά και όλα αυτά τα τμήματα διαθέτουν πλέον προγράμματα που στοχεύουν τη διατροφική πολιτική. Έτσι, διαθέτουμε μια ολοκληρωμένη διατροφική πολιτική». Μπόρεσαν να επηρεάσουν εκτός θέματος τα σχολικά κυλικεία μέσω της δικαιοδοσίας τους επί των απορριμάτων και της γεωργίας, καταβάλλοντας προσπάθειες για ποιοτικές συμβάσεις, μειώνοντας τη σπατάλη τροφίμων και αντικαθιστώντας τα πλαστικά μίας χρήσης με επαναχρησιμοποιούμενα δοχεία.

Η βελγική πόλη της Οστάνδης έχει υλοποιήσει ένα εργαστήριο επιτάχυνσης της αλλαγής τροφίμων (Food Shift Acceleration Lab), το οποίο συνεργάζεται με εννέα πόλεις για την επίτευξη αλλαγών. Βασικό σημείο εστίασης ήταν ένα αγροτικό πάρκο στην πόλη. «Είναι μόνο 35 εκτάρια, δεν πρόκειται να θρέψει την πόλη, αλλά είναι εντυπωσιακό να δούμε πόσες πρωτοβουλίες έχουν ξεκινήσει από αυτό το πάρκο τροφίμων. Μια κοινότητα στήριξης της γεωργίας, ένα κατάστημα γεωργικών προϊόντων, μια λαϊκή αγορά, εκπαιδευτικές δραστηριότητες, συνεργασία με σχολεία, συγκατοίκηση. Πιο πρόσφατα, ένα σπίτι για τους ηλικιωμένους αγόρασε 50 μετοχές στην κοινότητα στήριξης της γεωργίας, ώστε να μπορούν να παράγουν φρέσκα βιολογικά τρόφιμα σε απόσταση ενός χιλιομέτρου από εκεί που βρίσκονται. Αντί να αγοράζουν τα πάντα σε πλαστικές σακούλες τώρα αγοράζουν τρόφιμα γεμάτα λάσπη. Έχουν περισσότερη δουλειά να κάνουν, αλλά είναι τόσο ευχαριστημένοι με τη γεύση», δήλωσε η Kathy Belpaeme, διευθύντρια του τμήματος τροφίμων.

Η δημόσια συμμετοχή είναι το κλειδί για τη αλλαγή των διατροφικών πολιτικών: «Η Ρώμη διαθέτει 200 κοινοτικούς κήπους», σημείωσε η Elisabetta Luzzi, του Risorse per Roma, ενός δημοτικού οργανισμού της πόλης της Ρώμης «και η δύναμη της συμμετοχής προέρχεται από αυτούς τους αστικούς κήπους. Είναι σαν τις νέες πλατείες-κοινωνικά σημεία συγκέντρωσης, ιδανικά για την προσέγγιση των ατόμων με ειδικές ανάγκες και των ασθενέστερων ατόμων και για την ένταξη των προσφύγων». Στο τέλος, ανέφερε, «η καλύτερη διατροφική πολιτική είναι αυτή που προέρχεται από τους πολίτες. Ένα ζωντανό εργαστήριο (Living Lab) με 400 άτομα από διαφορετικούς οργανισμούς, που εκπροσωπούν περισσότερα από 5.000 άτομα, συνεδριάζει από τον Φεβρουάριο, καταρτίζοντας κανονισμούς για το Συμβούλιο Τροφίμων της πόλης, το οποίο θα μετασχηματιστεί σε νόμο μέχρι το τέλος του έτους».